Czym jest zdecentralizowana giełda kryptowalut (DEX)?

Zdecentralizowana giełda (DEX) to aplikacja do handlu kryptowalutami, w której wymiana i inne transakcje odbywają się za pomocą inteligentnych kontraktów, a nie scentralizowanego systemu handlowego.

Podstawową różnicą między DEX a giełdami scentralizowanymi jest to, że nie przechowują one środków użytkownika ani nie kontrolują transakcji. Środki są przekazywane bezpośrednio z portfela użytkownika, który użytkownik podłącza do platformy. Giełdy zdecentralizowane nie mają też procedury weryfikacji użytkowników.

Zdecentralizowane giełdy stały się istotnym elementem branży zdecentralizowanych finansów (DeFi). W połowie 2022 roku istnieje ponad 200 DEX-ów działających na kilkudziesięciu blockchainach.

Czym różnią się giełdy zdecentralizowane od scentralizowanych?

Scentralizowane giełdy kryptowalut (CEX), takie jak Coinbase, Bitfinex czy Kraken, są zorganizowane podobnie jak tradycyjne giełdy. Są one prowadzone przez konkretne podmioty prawne, które odpowiadają za działalność platformy, bezpieczeństwo środków użytkowników i zgodność z przepisami prawa.

Administracje scentralizowanych giełd mają więc dostęp do środków klientów i w razie potrzeby mogą zablokować pojedynczego użytkownika, konkretną transakcję lub całą linię biznesową, np. wypłaty. Ponadto każdy nowy użytkownik jest zobowiązany do przejścia procedury weryfikacji tożsamości (KYC).

Z kolei zdecentralizowane giełdy nie pośredniczą w transakcjach i nie przechowują środków oraz danych osobowych swoich użytkowników. Identyfikacja klientów odbywa się najczęściej za pomocą adresów w blockchainie oraz portfeli niekastodialnych podłączonych do aplikacji. Transakcje i inne działania odbywają się za pośrednictwem inteligentnych kontraktów.

Ponadto w wielu zdecentralizowanych giełdach kluczowe decyzje nie są podejmowane przez zespoły założycielskie i deweloperskie, tylko przez społeczność posiadaczy tokenów zarządzających poprzez głosy w DEX. Chociaż DEX może mieć kluczowego dewelopera, który tworzy i rozwija inteligentne kontrakty i protokół aplikacji. W ten sposób kod źródłowy kluczowych komponentów jest otwarty.

Jakie są mocne strony zdecentralizowanych giełd?

Większość mocnych stron zdecentralizowanych giełd wynika z ich rozproszonej architektury. Oto kilka kluczowych zalet (choć niektóre z nich są również wadami)

– Niezwykle prosty interfejs handlowy bez stosów i różnych typów zleceń;
– Całkowitą anonimowość klientów, ponieważ DEX nie wymaga rejestracji, otwarcia rachunku ani KYC (Personal Identification Code) z danymi osobowymi;
– DEX nie przechowuje kryptowalut użytkowników, więc ani twórcy giełdy, ani władze nie mogą zamrozić środków na kontach użytkowników lub nałożyć innych ograniczeń;
– Nowe aktywa są notowane na DEX natychmiast po uzupełnieniu odpowiednich puli płynności;
– Możliwość uzyskania przez użytkowników pasywnego dochodu poprzez wniesienie aktywów do puli płynności;
– Użytkownicy DEX mogą uczestniczyć w jego zarządzaniu poprzez hodowlę tokenów zarządczych.

Zdecentralizowane platformy handlowe dają więc użytkownikom pełną kontrolę nad ich środkami, ale także pełną odpowiedzialność za ich działania.

Jakie są wady zdecentralizowanych giełd?

Można wskazać kilka wad i zagrożeń związanych z korzystaniem z giełd zdecentralizowanych:

W większości nowoczesnych DEX-ów kryptowaluty mogą być wymieniane tylko w obrębie jednego blockchaina. Czasami kryptowaluty z różnych sieci są dodawane do DEX poprzez mosty krzyżowe, ale to komplikuje proces handlu.

Zdecentralizowane giełdy mają ograniczone funkcje handlowe, brak znanych opcji, takich jak różne rodzaje zleceń (np. Limit lub Stop Loss) lub transakcje lewarowane. Nie ma żadnych dodatkowych narzędzi, takich jak wstążka czy księga zamówień.

Wszelkie transakcje, w tym te błędne lub oszukańcze, są realizowane automatycznie za pośrednictwem blockchain i nie można ich cofnąć ani zakwestionować w punkcie pomocy. Jest to często wykorzystywane przez cyberprzestępców do sprzedaży skradzionej kryptowaluty.

Szybkość transakcji na giełdzie DEX zależy od szybkości potwierdzenia transakcji na blockchainie i wynosi od kilku sekund do kilku minut. Dlatego też handel wysokiej częstotliwości na zdecentralizowanych giełdach nie jest możliwy.

Zdecentralizowane giełdy mają zazwyczaj mniejszą płynność niż systemy scentralizowane. Dlatego podczas kupowania lub sprzedawania dużych pozycji na parach o niskiej płynności, użytkownicy mogą doświadczyć tak zwanego poślizgu cenowego, który zmniejsza korzyści dla użytkownika;

Opłaty transakcyjne w DEX są wyższe niż na giełdach scentralizowanych. Ponadto użytkownicy muszą również płacić prowizje sieciowe.

Podczas wymiany aktywów i na dużych ilościach użytkownicy mogą paść ofiarą manipulacji cenami przez boty MEV.

Ponieważ większość nowoczesnych DEX nie posiada scentralizowanego systemu notowania aktywów, jest on wykorzystywany przez oszustów emitujących fałszywe tokeny w celu realizacji przestępczych schematów, w tym Pump & Dump i Rug Pull.

Ze względu na luki w kodzie inteligentnych kontraktów lub interfejsie internetowym, DEX jest podatny na włamania. Przykładowo, 8 czerwca 2022 r. z puli płynnościowych Osmosis DEX skradziono aktywa o wartości 5 mln USD. Takie incydenty nie zagrażają środkom użytkowników giełdy, ale mogą spowodować utratę środków dostawców płynności.